Chúng tôi đã có cuộc trao đổi cùng Ts.Bs. Nguyễn Huy Thắng – Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM – Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não – Bệnh viện Nhân dân 115 về chủ đề này.
1. Thưa BS, đột quỵ là gì? Và đột quỵ thường xảy ra trong giai đoạn tuổi nào?
Ts.Bs Huy Thắng: Thể thứ 1, khi việc cung cấp máu lên một phần bộ não bị đột ngột ngừng trệ hoặc các huyết khối từ tim di chuyển lên làm tắc mạch máu não. Hiện tượng tắc mạch não xảy ra do một vùng vi mô não bị thiếu máu và gây ra hoại tử vi mô não, gây ra các triệu chứng, thường gặp nhất ở bệnh nhân đột quỵ là liệt nửa người, méo miệng và không nói được
Thể thứ 2 nguy hiểm hơn và tỉ lệ tử vong cao hơn là xuất huyết não do thành mạch chịu áp lực quá lớn gây ra vỡ mạch máu, nguyên nhân thường gặp nhất là do cao huyết áp không được kiểm soát đúng mức.
Đây là 2 thể chính của đột quỵ và cả 2 thể này đều liên quan tới lứa tuổi, tuổi càng cao nguy cơ đột quỵ càng cao, tuổi thường gặp nhất của đột quỵ từ 60-70.
2. Ngày nay chúng tôi thấy đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa theo Bác sĩ nguyên nhân vì sao?
Ts.Bs Huy Thắng: tuổi thường gặp nhất của đột quỵ trung bình 60 -70 tuổi. Người ta thấy rằng, tuổi càng lớn nguy cơ đột quỵ càng lớn. Bởi khi tuổi càng lớn nguy cơ bệnh nhân bị tăng huyết áp nhiều, đái tháo đường nhiều, các bệnh tim mạch cũng vậy. Đây là các yếu tố nguy cơ gây ra đột quỵ. Tuy nhiên gần đây số bệnh nhân bị đột quỵ ở lứa tuổi trẻ cũng khá thường gặp do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất là việc sử dụng các loại thuốc gây nghiện, đặc biệt là thuốc lá vì thuốc lá được xem là yếu tố nguy cơ quan trọng gây ra đột quỵ. Tiếp đó là việc sử dụng quá nhiều rượu bia. Chưa kể cuộc sống hiện đại, mức độ stress cũng cao hơn, làm tăng tần suất mắc bệnh đột quỵ ở các bệnh nhân trẻ hơn.
3. Hiện nay có thống kê nào về số ca tử vong hoặc có di chứng do đột quỵ không thưa BS?
Ts.Bs Huy Thắng: theo số liệu của Bộ Y tế công bố 2008 cho thấy trong tổng số các nguyên nhân tử vong do các bệnh lý chung thì đột quỵ đứng hàng đầu, tỉ lệ tử vong nam giới 18%, và nữ giới 23% trong tổng số tất cả các nguyên nhân tử vong do các bệnh lý khác.
4. Đó là số liệu 2008, còn số liệu 2019 có sự thay đổi nào không?
Ts.Bs Huy Thắng: Số liệu 2019 nó cũng không thay đổi gì nhiều, nhưng điều chúng ta quan tâm di chứng sau đột quỵ đó là tàn phế, là gánh nặng thứ 2 của đột quỵ. Tức là người ta định nghĩa tàn phế là một bệnh nhân sau đột quỵ không thể quay trở lại công việc trước đây của họ, một người bác sĩ sau khi đột quỵ thì không thể quay lại làm bác sĩ và được xem là tàn phế chức năng vận động có ý nghĩa. Theo thống kê của Hội đột quỵ Hoa Kỳ khoảng trên 70% các bệnh nhân sau khi đột quỵ không thể quay trở lại công việc trước đây
5. Người dân chúng ta hiện nay thường lầm tưởng rằng không được di chuyển bệnh nhân đột quỵ, nếu không sẽ dẫn đến những nguy hiểm thì có đúng không?
Ts.Bs Huy Thắng: Theo tôi suy nghĩ đó là sai, bởi vì khi bệnh nhân bị đột quỵ thì động tác đầu tiên của chúng ta đó là đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế có khả năng chữa được và gần nơi mình nhất. Người ta nói rằng các bệnh nhân bị tắc mạch máu não do thuyên tắc thì có thuật ngữ: “Time is brain” tức là “thời gian là tế bào não” và nếu như chúng ta trì hoãn cứ 1 phút các tế bào não có thể chết đến 2 triệu tế bào và không thể phục hồi được.
Nếu như chúng ta quyết định để bệnh nhân ở nhà và không đưa đi bệnh viện thì như vậy chúng ta đã vô tình làm mất đi thời gian vàng có thể chữa được cho bệnh nhân. Khi bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm thì khả năng chữa được càng cao. Ngược lại bệnh nhân đến càng trễ thì khả năng thành công càng thấp và nguy cơ tử vong càng cao. Như vậy theo tôi khi người nhà phát hiện triệu chứng đột quỵ như yếu liệt nửa người cùng bên, méo miệng đột ngột hoặc bệnh nhân có thể nói đớ, nói không rõ chữ,.. ngay lập tức chúng ta đưa ngay đến bệnh viện có đủ khả năng điều trị đột quỵ cấp và gần chúng ta nhất.
6. Hiện nay có một số biện pháp người ta cho là hữu hiệu chữa đột quỵ như cung ngưu hoàng, nặng đầu ngón tay lấy máu hoặc lấy máu ở dái tai thật ra những phương pháp này có tác dụng hay không? Nếu như lạm dụng và không đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế thì bệnh nhân này có thể gặp những biến chứng gì?
Ts.Bs Huy Thắng: Đối với chúng tôi biện pháp điều trị như trên hoàn toàn không có tính khoa học và chúng tôi thường khuyến cáo bệnh nhân không nên làm những điều đó. Bởi vì, thứ nhất một số bệnh nhân bị đột quỵ, chức năng nuốt bị ảnh hưởng và nếu như chúng ta cố tình cho bệnh nhân uống các loại thuốc ví dụ như cung ngưu hoàng hoặc những loại thuốc nào khác không rõ nguồn gốc vô tình chúng ta có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi do hít sặc, do thức ăn, do thuốc rơi vào phổi. Còn những biện pháp đâm kim đầu ngón tay, dái tai đó là biện pháp hoàn toàn phản khoa học, vô tình làm trì hoãn việc đưa bệnh nhân đến bệnh viện và mất đi thời gian vàng của bệnh nhân.
Đối với chúng tôi, ngay khi đo huyết áp cho bệnh nhân đột quỵ xong chúng ta không cần làm gì cả, bởi vì khi chúng ta giảm huyết áp đột ngột đặc biệt rất nhiều bác sĩ ngay cả người thân thấy bệnh nhân có huyết áp cao và chúng ta vội vàng lấy các thuốc Adalat nhỏ vào lưỡi gây tụt huyết áp nhanh chóng và điều đó có thể ảnh hưởng lên sự tưới máu trên não và gây chết các tế bào não nhiều hơn. Như tôi nói ban đầu khi chúng ta phát hiện các bệnh nhân đột quỵ, việc quan trọng nhất chúng ta nên làm là nhanh chóng di chuyển đưa bệnh nhân đến bệnh viện cơ sở y tế càng sớm càng tốt, không phải làm gì cả.
7. Bác sĩ có thể chia sẻ các bước sơ cứu bệnh nhân đột quỵ, chăm sóc bệnh nhân như thế nào để bệnh nhân không mất thời gian vàng?
Ts.Bs Huy Thắng: Điều đầu tiên chúng ta cần nhận biết được các dấu hiệu đột quỵ, các dấu hiệu người ta thấy rằng gần như trên 90% các bệnh nhân đều có yếu hoặc liệt nửa người. Như vậy nếu như chúng ta thấy một bệnh nhân đột ngột yếu nửa người hoặc méo miệng hoặc rối loạn ngôn ngữ cụ thể là lời nói không còn nghe rõ được,…những triệu chứng này được xem là những triệu chứng đáng tin cậy để nghi ngờ đây là bệnh nhân đột quỵ.
- Nếu như chúng ta phát hiện bản thân chúng ta hoặc người nhà chúng ta hoặc những người gần đó có những triệu chứng này thì chúng ta sẽ làm gì? Chúng ta sẽ gọi ngay xe cấp cứu hoặc nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có khả năng điều trị bằng những phương tiện phù hợp nhất
- Nếu trì hoãn việc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế bằng bất kỳ hình thức nào như nhỏ Adalat dưới lưỡi, đâm kim vào ngón tay, dái tai,.. là những biện pháp bất lợi cho bệnh nhân, trì hoãn giờ vàng để bác sĩ có thể cấp cứu và điều trị tái thông cho bệnh nhân càng sớm càng tốt.
Daotaoyduoc.net Chuyên tổ chức tuyển sinh đào tạo các nghành về Y Dược.
Tham khảo trang web Daotaoyduoc.net Để được tư vấn và đăng ký tham gia khóa học
